domingo, 30 de octubre de 2016

Palomequismo en Montero

*Conferencia de Xesús Alonso Montero
coa presencia de María Cebreiro e
Dolores Vilavedra (17-10- 2016)

Mes de Cervantes e Shakespeare na Facultade de Filoloxía da USC 


   “As augas de Alonso Montero viñeron salvar a miña vocación”afirma Dolores Vilavedra.Do mestre destaca a tese sobre Curros no 66,“un xesto e unha toma de posición”.E a sabedoría integral.“Non practica o monocultivo”.Estudou a Castelao,Lamas,Machado…

   Trala “encomiástica presentación” comeza o monólogo do cervantófono.“Quizais teña lido El Quijote á lus do candil unhas oito veces.Case sempre o teño na mesiña de noite”.

   No curso 47-48 gañou un concurso de Cervantes no Instituto Santa Irene de Vigo e lle regalaron Vida de Don Quijote y Sancho. Falaba de sanchificación de Quijote e quijotización de Sancho. “Agora teño un diálogo bronco con Unamuno, antes o tiña plácido”.

   No 59-60 sendo catedrático no Instituto Jorge Manrique de Palencia tiña que estar un ano con cada obra. O primeiro foi coa mítica obra de Cervantes. Outro con El villano y su rincón, Historia de las ideas estéticas ou Fábula de Polifemo y Galatea de Góngora. “Había días que explicaba dous versos”.

   Ó orador vigués sempre lle tira falar de ideoloxías.“Cando quería saber sobre o marxismo lía libros sobre o anticomunismo”. E engade “El Quijote quería resucitar a cabalería andante. Era un programa premarxista”. De feito cando Che Guevara marcha para Bolivia no 67 exclama “de nuevo mis talones sobre el costillar de Rocinante”.

   Deslumbrouno un libro de Santiago Montero Díaz publicado no 57, Cervantes, compañero eterno, termo que acuñara un escritor ruso.  No prólogo cita a Manuel Azaña, “a persoa máis detestada polo Réxime” que lle adicou grandes ensaios a Cervantes.

   Era un apaixonado mestre de historia antiga e das relixións. Lázaro Carreter dixo que tiña unha “inteligencia fastuosa”. Tamén admirado por Borobó ou Gonzalo Sobejano. O presidente da Real Academia Galega non agocha os vicios. “Rendiu un culto excesivo a Baco nas tabernas”.



   No 38 Montero Díaz cruzara a nado o Texo. Estivera refuxiado na embaixada,que el alcuma como alegación, de El Salvador.Viña do marxismo pero combatía contra a República. Quedou fascinado por Ledesma Ramos. Logo rompe co franquismo, non tanto co fascismo, e o Generalísimo o desterra en Almagro.


   Díaz impartiu a conferencia “quijotismo y palomequismo” en Oviedo que hoxe se loa. ¿Quen é Palomeque? Tense dito que a contrafigura é Sancho.  Juan Palomeque, alias El zurdo,é un personaxe esquecido. O venteiro aparece nos capítulos XVI e XVII. No XVIII o escudeiro di que quen o manteou foi Palomeque. Pero ten rasgos peiorativos este personaxe secundario con ribetes grotescos. Un adulador “incapaz del amor y la sonrisa” ou “vasija humana rebosada de zafiedad y rencor”. Palomeque é de natureza violenta como di a súa muller.Era afeccionado ós libros de cabalería. Tiña libros como Don Cirongilio de Tracia e de militares como O Gran Capitán ou Diego García de Pare-des. Canto más fantásticos máis se lle gustaban. Cría que eran historias reais porque eran autorizadas polo Consello Real.

martes, 25 de octubre de 2016

fugaces



  Aún no había amanecido. Compostela en negro y sombra. Sus amigos se esfumaron de repente. Dejándonos completamente solos. Juntos.

   Caminamos entre los charcos. El paraguas por cielo.Vimos siluetas que no nos intimidaron. Mis ojos eran del mismo color que los suyos.

   Su cuerpo estaba fibroso. Bonito y natural. De hacer piruetas cabeza abajo en el rocódromo. La conversación era fluida. Me cuesta disfrutar del silencio. Ahora la menta es nuestra fragancia.


   Subimos los dieciocho peldaños. Quintana de Vivos. Nos miramos. Unos ancianos músicos compusieron la música adecuada. Afinados.

lunes, 24 de octubre de 2016

Cuero y papel


*Valdano, Jabois y Xabier Fortes 
conversan sobre la simbiosis de literatura y fútbol 
en el Congreso por los 75 años del Pontevedra (12-10-2016)

    Valdano descubre la literatura cuando lee a los quince años El Retrato de Dorian Gray. En Los once poderes del líder asusta con una frase lapidaria. “No tengo biblioteca ni padre”.

   “¿Hacemos un repaso?”Roberto Santoro hizo literatura de la pelota.Aunó todo lo relacionado con el fútbol. Los militares hicieron desaparecer al de Buenos Aires en el 77.
   Coeáneo,en suelo patrio,fue Vázquez Montalbán.Desde Barna pero con visión trascendente. “Después de leerlo jugar un partido nunca fue igual” dice quien jugó con Diego. Pero Dios envejece.“Hasta su cuerpo se convirtió en una pelota con el paso del tiempo”.
   Casi tiene cincuenta años, la losa implacable del tiempo, Fútbol.Dinámica de lo impensado aunque recientemente hizo el prólogo Santi Segurola. Dante Panzeri hizo un canto al fútbol espontáneo. Se atrevió a polemizar con los militares, “y eso no salía gratis” y con Menotti.Despreció al seleccionador por hacer un equipo a partir de cuatro “Es un cuento”.
   Fontanarrosa es“el mejor escritor de fútbol.Debe ser titular en cualquier alineación”. Cuida el vocabulario y sabe contarlo también desde el barrio. “Desde lo simbólico te da una patada para llevarte a lo real”.Valdano se puso a recitar uno de sus lindos cuentos. Tenía las notas y garganta predispuestas para modular como Luis Brandoni. ¡Más agua para este hombre! Un viejo es secuestrado porque daba buena suerte al club de sus amo-res aunque saben que moriría de ataque nervioso.“El fútbol es un arte hasta que la emoción lo contamina todo. Un hincha es convertirse en un hooligan y un imbécil al menos una vez por semana”. En otra historieta un niño olvida el balón, “su mejor amigo”. El símbolo de la decadencia. Pero le silba y el cuero, obediente, y le sigue.
  Fortes pone sobre la mesa un clásico del género,Fiebre en las gradas,que fue llevado al cine.Un niño que sufre el divorcio de sus padres.No saben si llevarlo al estadio o al zoo.
   Y otro quizá menos mediático aún, Confesiones de un culé defectuoso. No se alegraba de las derrotas del Madrid. Raro, raro. Un niño, enamorado del talento de Johan, pide que le regalen su camiseta del Ajax. Pero como no había dinero ha de conformarse con una blanca y un rotulador rojo. Pero cuando pintaba la histórica franja del equipo neerlandés se queda sin tinta.   Era anti Neskeens porque fue quien le quitó el sitio a Sotil.
   Borges y Galeano hablaron de este deporte que tantas pasiones suscita. El uruguayo, que incluso se acordó del Pontevedra, escribió El fútbol a sol y sombra. Un portero que elige esa demarcación porque allí se gastan menos las suelas de las zapatillas.Eso me recuerda a los Zipi y Zape. “El balón nunca viene por donde crees, como ocurre con las personas”. Juan Tallón homenajea a un portero de once años que daba morreos a su novia junto al poste.
   Juan Villoro es un autor mexicano que visitó Argentina. Allí comentó que en su país era común hacer amistades con aficionados de otros clubes. “Qué degenerados!”.

   Jabois sigue por la vereda de las adicciones.Las hay tan intensas que no te puedes despegar. “A Terenci Moix le dijeron que sí fumaba un cigarrillo más moriría. Y lo hizo”.

viernes, 21 de octubre de 2016

Jonás al desnudo


Clase magistral de Jonás Trueba en el Cine Numax
en la presentación de su película La Reconquista (17-10-2016)

*Versión reducida publicada en El Faro de Vigo (21 de octubre)

    “En Numax hay cuidado en las cosas.Tengo envidia.En Madrid no existe nada ni remotamente parecido”. Proclama, tras la presentación de Ramiro Ledo, con arrobo.
   Transmite timidez. Casi rubor. “Soy muy disperso porque nunca sé lo que voy a decir”.Tiene una amiga, la poeta Isabel Bono, que le riñe por el uso abusivo de los puntos suspensivos en los mails. “Hablo así. Balbuceo”.En la sala no se escucha una mosca.

   Inicia su magisterio el hombre con faz de niño.“El cine es un lugar de ideas preconcebidas. Hay convenciones académicas. Heredas esos clichés y tienes que mudar de piel”.

   Muestra el fondo de su salvapantallas.Tiene una obra de Manny Farber.En los cuarenta y cincuenta escribió de cine de manera diferente. La mayoría juzgan los filmes desde el argumento y la trama.Él resalta la geometría, el ritmo, el color… “Pensaba las películas como lienzos”. Homenajea a Howard Hawks, creador de Río Bravo, o Éric Rohmer. Sus cuadros semejan planos cenitales sobre una mesa.Y ese es el cine que propone el júnior de los Trueba. Todos los elementos visibles desde arriba, como en una güija. 
   Costó financiar su ópera prima, Todas la canciones hablan de mí.“Cierto desasosiego. Te abandonas a distribuidores que no te conocen bien”.Pero fue “especialmente aleccionadora”. En Los Ilusos se autoprodujo. “No creo que arriesgue más, sólo dispuse de más libertad y comodidad”. Estrena ahora La Reconquista, un intento de volver a la primera.

   “En el cine, arte narcisista, te encuentras con frustración y renuncias, palabras que parecen muy negativas”. David Perlov es un cineasta israelí que hizo una película sobre su vida, Diarios. Harto de que no le aportaran financiación no se quedó en la frustración de “hay un complot en mi contra”. Se compró una cámara de 16 mm y comenzó a filmar su día día.Sus hijas tomando la sopa. “No era un ejercicio onanista sino humilde”.La reflexión sería ¿Por qué se filman unas cosas y no otras? ¿Perdemos de vivir al grabar tanto?
   Hay dos tipos de directores. Los que te atrae su producto y te arrastra a hacer algo así. Y los que puede interesarte pero nunca querrías imitarlo.Puedes admirar a ambos.Una chica se le acercó y le comentó que visionar Los Ilusos le incitó a montar una panadería.


   “Yo mismo me he boicoteado en mi mediometraje Miniaturas.Nunca lo he terminado. Son imágenes de calidad asquerosa”.Lo realizó con su primer móvil que tenía 3 megapíxeles. “No tenía pretensión de nada”.Grabó dos años de modo compulsivo. Aparece Daniel, su mejor amigo.Se fue a Perú al rodaje de Los Condenados con Bárbara Lennie y filmó como un turista, método que también adoptó en Madrid. Presenta tres planos de imágenes simultáneas, una especie de delay.Así logra que no se esfumen con celeridad.

lunes, 17 de octubre de 2016

Soy de provincias

Intervención de Manuel Jabois
en el Congreso por los 75 años del Pontevedra CF
  ¿A dónde carallo iba Buyo en Tenerife? ¿Y Rocha rematando a su portería? Fue mi primera y dolorosa menstruación”. “Este señor ha destruido mi infancia pero no me descabalgó del Madrid” comenta haciéndole un guiño al dandy de su derecha. Pero “el primer gran trauma fue el 5-0 de Milán” sufrido tres años atrás. Las manitas siempre quedan tatuadas a fuego.

  El autor de Grupo Salvaje es un hooligan ilustrado.Manoliño no sólo sabe de penaltis, también camina de Ferraz a Génova o fantasea con Cunqueiro.“Un articulista reconocido,con un punto canalla y respondón” juzga Xabier Fortes que siempre le insufla cariño. Empezó haciendo crónicas del Portonovo. Recuerda un  titular ingenioso haciendo un juego de palabras con un equipo de la provincia. “El Bouzas fue más rápido”.
   Se burla de las “carreras demagógicas”que hacen algunos futbolistas sabiendo que no van a llegar. Sólo para ganarse el favor del público. Valdano toma la palabra porque siempre hay en su bolsillo un cuento apropiado. “Chendo lo hacía”. Se tiraba al suelo “y rompía los altavoces de la banda”. En un partido a puerta cerrada contra el Nápoles de Maradona se atrevió a tirarle un caño. Ni fue muy vistoso. Arrinconados en el banderín. “Se tiran los pájaros a las escopetas” dijo un argentino que debutaba como comentarista.

https://www.youtube.com/watch?v=EGFUS4KkqHs

 
   También se lamenta de que “los futbolistas de ahora se están criando con el salseo rosa. Serán una generación de conejillos de indias”. Ya muchos han adoptado la manía de taparse la boca al hablar. Esos ademanes “los copian de una peli de mafiosos” interviene Fortes.Y Valdano corona con guinda el Martini.“Es el símbolo del fin de la palabra”.


   “Esperemos que haya muchos aniversarios para que ganemos la Copa de Europa”. Pero no es tribunero. Su corazón palpita en blanco más que en granate. Pero cantó los goles de Yuri y celebra la buenas vibraciones de Luisito. Escoge la ciudad del Lérez antes que la del Manzanares. “¡Quiero salir del teatro por mi propio pie!”.


*Si quieres escuchar lo que dijo Jorge Valdano en el mismo encuentro pincha
aquí: http://horchataenlasvenas.blogspot.com.es/2016/10/el-baul-de-los-recuerdos.html 

sábado, 15 de octubre de 2016

El baúl de los recuerdos

Actos por los 75 años del Pontevedra CF
Mesa Redonda con Valdano,  Manuel Jabois, Xabier Fortes y Lupe Murillo

Recordamos aquí los pasajes que cita el argentino

   “No me gusta el fútbol pero ese tipo siempre fue muy educado” me comenta un compañero. Yo ya lo escuchara en otra ocasión. Pero me sorprendió su porte elegante. Está para vestir de corto.A su vera en la mesa Jabois,Xabier Fortes y Lupe Murillo, presidenta de un club con solera. Habla el que elevó el balompié al Olimpo de la alta cultura.
   Muchas historias son en primera persona. “En mi pueblo había un equipo a cada lado de la vía y eran irreconciliables”. En Las Parejas había unos grifos de mariposa. Decían que un paisano tenía tan buena puntería que era capaz de abrirlos con un puntapié.

   El primer fútbol que vio fue el Mundial del 70. Antes “el fútbol me entraba por la voz victoriosa de la radio, como diría Relaño. Y por la Revista El Gráfico, que leía cuando iba a cortarme el pelo. Siempre dejaba que la gente se colase”.



   La leyenda de Carlovich es heroica. Cuentan que antes del Mundial 74 la albiceleste disputó un amistoso contra un combinado de jugadores de Rosario.Cuentan que El Trinche demostró todo su potencial técnico, inclusive un espectacular caño. Tal exhibición que el combinado nacional quedó en ridículo.  “La gente se ha acostumbrado a mentir y dicen que es el mejor de todos. Como el gol de La Saeta en Valladolid de tacón que to-do el mundo vio”. Jorge es más crítico. “Era hábil, lento pero muy atractivo jugando. No sería potable en el fútbol actual”. Hasta se rumoreó que fue citado para la Copa del Mundo 78 y denegó la oferta porque se había ido a faenar. Cuando Michael Robinson le preguntó por la circunstancia respondió “Yo no he pescado en la vida”.



   “Kempes sería el mejor jugador argentino si no existieran Messi,Maradona y Di Stéfano.Tan humilde que se fue a cazar con su perro al día siguiente de ganar el Mundial 78”.
   Como míster elige sin cavilación a Menotti.Lo conoció con diecisiete años en un campeonato juvenil. “Sus ideas encajan con mi sensibilidad.Cuando el fútbol argentino más se separa de este gran seductor peor le va”.Y recalca que no es de la corriente bilardista.
   Aunque su año dorado sería el siguiente “el partido más emocionante” que jugó fue en diciembre del 85. En la ida en Mönchengladbach los merengues fueron aplastados y se trajeron un 5-1 a la espalda. Pero el Bernabéu vivió una de las laureadas remontadas. “Un terremoto”. Dos cabezazos del argentino y otros dos tantos de Santillana daban la vuelta a la tortilla. Entonces se colaban más de veinte mil seguidores en el estadio e “intimidaban al contrario”. Juanito, “tipo excesivo y pasional” fue permutado para perder tiempo y salió brincando. “El hincha que jugaba todavía es reclamado en cada minuto siete”. Hasta se sorprendió de sí mismo. “Soy una persona con un autocontrol excesivo, no se lo recomiendo a nadie, pero esa noche aparecí abrazando al portero”.

https://www.youtube.com/watch?v=FDszamBGGhg 

   Cuando se jugó la final de la Copa de Europa del 86 se juntaron a verla el argentino, Juanito e Inocencio Arias. La disputaban el Barça contra el Steaua. Apenas una semana después de que el Madrid se llevase la UEFA. El diplomático de la pajarita se lamentó de una de las ocasiones marradas por los rumanos. Entonces el de Fuengirola, “de la corriente de la testosterona, exclamó:“Ahh,¿pero se puede?”.Parece que su aliento influyó.La final de Sevilla pasó a la historia por ser la de la espantada de un encolerizado Schuster en taxi antes de que se decidiese el campeón.

   Antes de la final del Mundial de México entrenaba la albiceleste ante un gran interés mediático. Sentados en mitad de cancha Maradona se encendía mirando para los periodistas. “Viven de nosotros. ¡No tienen puta idea! Valdano ¿Te juegas una cena a que no le gusta el fútbol?”. Chutó el balón de forma precisa al medio del meollo. Y uno de ellos se acercó y devolvió el esférico con la mano. Prueba irrefutable. El Pelusa no paga.

   “Al ganar sentí la emoción del deber cumplido. Es un día de culminación”. Quiso llorar como hacían El Gringo Giusti y Olarticoechea. “Hice fuerza y no fui capaz”.  Pero tiempo después fue a hacer footing a un parque cerca de su casa. Llevaba el walkman, la moda de entonces, con una cinta donde sus familiares le grababan cosas. “Escuché la voz de José María Muñoz narrando mi gol y no sabía donde meterme”.
   El Milán, cuando era temible, disputó la final de la Copa de Europa del 89 ante el Steaua.  Para templar los nervios Sacchi le dijo a Berlusconi que fuera a rezar a la capilla del Camp Nou. “Le he dicho que nuestros rivales son comunistas”.
   Siempre sale el tema de la “Isla Maldita”. No hay peor cuña que la de la misma madera.  Dos ligas le arrebató la última fecha.  “Viva el juego limpio” dijo el verdugo. “A los madridistas nunca les ganan. Pierden ellos. Parece que el Tenerife y Pier no existieran” ironiza. “No tuve perdón”. Pone un ejemplo similar. “Marcelino arriesgó mucho con unas declaraciones”.Alude a cuando el Villarreal visitó Gijón con un Sporting jugándose la vida y el míster no ocultó sus pasiones. “Quedó marcado como deshonesto”.

https://www.youtube.com/watch?v=myNTntGutBo 

   “Las previas las vivía con miedo escénico. Hay jugadores a los que excita el público y otros que son más de entrenamiento y se vuelven inseguros”.

   Volvió a casa.Con Zamorano tuvo rosas y espinas.O al revés. El club le dio maniobra para fichar a Redondo y desprenderse de Prosinecki y Zamorano.El croata no puso peros. A Bam Bam le dijo amablemente que abandonara el club y él respondió que tenía contrato en vigor. En una segunda cita la cosa se puso más violenta. Declaró a los medios “Si tengo cinco extranjeros él será el quinto; si tengo cinco delanteros, él será el quinto”. Ya no había más dinero en la hucha para más incorporaciones. El chileno se mataba en los entrenos para demostrar su valía. “¿Tu siempre juegas así o sólo cuando odias al entrenador?”El técnico tuvo que ser más tibio en las declaraciones públicas.“Será mi socio”. Y debilitaba su liderazgo. A los catorce segundos de liga marcó su primer tanto en liga. Haría 28 más, entre ellos el decisivo contra el Dépor. La respuesta de la gente era tal que “parecía que me los metía a mí”.A pesar del paso de los años en Chile siguen tratándolo con resquemor.Tiene siempre que venir el cabeceador en su defensa.
   “Con Raúl tuve un enamoramiento casi instantáneo. Algo especial. Un crack mental. Ni muy rápido ni muy técnico pero era un atleta castellano especialmente competitivo”.
   De Piojo recuerda su velocidad endiablada “y no siempre controlada”. “Hecho para el contragolpe. Con Ranieri defendían todos para él”. Y su habitual puntería ante el Barça.
   Creyó que Pablito Aimar llegaría a cotas más elevadas. Con la cruz habitual en Argentina de comparársele con Diego.Y las lesiones. “El mejor que entrené nunca”dijo Bielsa.
Valdano siente debilidad por este técnico sobresaliente. “Lo conocí con quince años. No había nacido para jugar al fútbol. Su personalidad ya era arrolladora”.
   La anécdota de Pochettino es bárbara.Bielsa trabajaba en el Newell´s junto con Griffa, “que pese a estar más loco que aquel es el mejor entrenador argentino de categorías inferiores”.Se reunieron en un pueblo para recabar información sobre los chicos de la zona. Se enteraron de que Rosario tenía atado a un chavalote de central. Fueron a su morada a las tantas de la madrugada para convencer a su padre.  Hasta le pidieron poder ver al joven que obviamente dormía. Estaba bastante rellenito por entonces y exclamaron “¡Qué pinta de jugador!. Hoy Valdano considera a aquel “central de primerísimo nivel como uno de los mejores entrenadores en circulación”
   Preguntado por el saque de banda es contundente como un central bigotudo de los ochenta. “Antes los árbitros pitaban mal sacado; ahora ya no lo hacen. Bale llega hasta el segundo palo. ¡Pero a mí me toca un pie! ¡Es lo que menos me excita!
      En 2002 se enfrentaron en la pugna por el ascenso de 2ªB el Madrid B y el Pontevedra. En feudo blanco un aplastante 5-0. Portillo puso la guinda con un tanto de panenka. Una suerte que probaría muchas veces desde los once metros, no siempre con tino. La vuelta seguía teniendo su miga porque se trataba de una liguilla.Fue un encuentro “chusco y tabenario”.Se preparó una encerrona.A Valdano,que por allí andaba, le tiraron unas litronas de cerveza por encima.  El resultado fue empate a unos. Pero había cuentas pendientes con varios rivales, entre ellos con un altísimo central picheleiro. Pasarón entonó una chirigota “Rubén, tu madre trabaja en El Edén; y la de Portillo en El Castillo”.

   También se moja en el sempiterno debate Messi contra Cristiano.El primero es“un genio de serie, con ventaja natural” y el luso “un fenómeno, con capacidad de superación”.


   Repasando su carrera se define como jugador. “Progresaba cada día”.“Lo demás me lo encontré en el camino”. Le fascina escribir a pesar del esfuerzo que supone. Pero desliza una primicia.“No descarto volver a entrenar”.Silencio.Que hablar tras él es una condena.

martes, 11 de octubre de 2016

Borobó


1ª Sesión do Ateneo de Santiago deste curso (3-10-2016)
adicada ao director e alma de La Noche
Participan Xesús Alonso Montero, Perfecto Conde Murais,
Raimundo García Paz e Juan Guitián

*Publicado en Tribuna Libre de El Correo Gallego (21 de octubre)

   “É a séptima convocatoria que se fai para lembrar o meu pai este 2016”, comenta un fachendoso Raimundo García Paz que herdou o oficio de xornalista. Pero houbo un máis no ano do centenario, un acto privado en Portonovo, que rescata o presidente da Real Academia Galega.


   Poucos o coñeceron por Raimundo García Domínguez. Era fillo de Víctor, o médico de Pontecesures. O seu can era Ravachol. Rematou o bacharelato en Pontevedra e estudiou Filosofía e Letras en Compostela, “máxima cidade” para Aurelio Aguirre. Militou na vangarda de esquerda republicana. Disfruta dunha beca para ir a Universidade de Verán de Santander no 36. Tralo 18 de xullo suspéndese a actividade e os alumnos marchan o seu lugar de orixe. Algúns prefiren ir a Madrid a defender a República. El participou como soldado na Batalla de Brunete, na toma de Villanueva de la Cañada e tamén en Levante.  
    Se afilia, xunto co seu amigo pontevedrés Celso, ós socialistas, o partido dos vencidos. Participará en reunións clandestinas ó longo da súa vida. É detido en Madrid. O principio se pide a pena de morte. Pasará no caldeiro, incluso en África, ata o 43.

   Colabora en xornais e revistas.Namorase de Carlota. Volta a Galicia no 46. Comeza a traballar en La Noche, único xornal vespertino. Antes era un medio máis conservador. Para Pousa “en La Noche aprendimos a ler, tamén entre liñas”. Crece no escalafón ata chegar, como lle ocorreu en El Correo Gallego, a director.A  alma do diario.“A xente lía o anaco de Borobó, as esquelas, as sucesos e logo o resto”lembra Juan Guitián que pasou das bodas de ouro co seu mellor amigo. Alonso Montero, sempre libertario, valora  a sutileza dos seus artigos para “criticar con pericia as consignas do Réxime. Sería suicida facer alegatos directos en prol do comunismo”.

   Cando o despediron dos xornais vai tristeiro a Madrid. Grazas a Blanco Tobío consegue tra-ballo na revista Chan. Era unha publicación undreground que apareceu no 69. Traballaban no sótano do barrio de Salamanca. Borobó creou unha sección de cartas, malia que non era moi afeccionado a elas, para responder ós lectores.   Máis manía lle tiña ós telegramas pois acostumaban traer malas novas. Recupera voces do exilio e dalle paso á xente nova. Colaboraban Valente, Novoneyra, Manuel María ou Celso Emilio.

   Un dos compañeiros nesa redacción,Perfecto Conde, recorda unha anécdota. “Era o google dos 60. Non era aficionado ó fútbol pero gañoulle unha aposta a Sarmiento, un galego que era redactor jefe do As”. E valora a súa cualidade de escolmar o espontáneo da realidade cunha linguaxe extraordinaria como en “Adán y Eva en autostop”. Nada e ninguén lle eran alleos.

   Bo e xeneroso. Desordenado,orgulloso e maniático.“Só escribía a man coa súa pluma Parker” e a moita velocidade. Con profundidade, capacidade crítica e dialéctica. Sorna e humor.O alcumado tamén como La Piñeira“foi o Tom Wolfe galego”.Cultivaba tódolos xéneros:teatro, biografías… Pero, ante todo, é xornalista. Uns 10.000 artigos en 60 anos. Sae a un cada dous días.


   Restaurou unha casa en Boiro e seguía organizando actos culturais. Acudía a outros por toda Galicia. Para atoparse con Sabino Torres,Maside,Pouselo, Díaz Pardo, Laxeiro ou Ben Cho Shey. 

martes, 4 de octubre de 2016

Habla Cuerda

Mesa Redonda del Spin 2016 en la Ciudad de la Cultura
con José Luis Cuerda, Simón Mesa y Emma Lustres (30-9-2016)
   Orgullosa. Viste los zapatos y la americana que lucía Goya Toledo en El DesconocidoEmma Lustres, ordeñadora de Vaca Films, presenta a José Luis Cuerda en Spin 2016.Ya lo conocemos.

   En el escenario también está el joven director Simón Mesa. “En Colombia la industria del cine es casi inexistente. Está en proceso”. Aprovecharon para desgranar Leidi, corto que se alzó con la Palma de Oro en Cannes hace dos años. Cuerda lo analizó con lupa. “Algunos te tacharán de que los planos son muy largos”. Alabó el gusto en el encuadre y la calidad sin necesidad de intentar lucirse con muchos elementos de audio y vídeo. “El llanto del bebé es leve. No berrea”. Y hace la onomatopeya.  “¡Se ve que gastaste poco en iluminación!”. Dice sin desprecio.  Y el veterano hace memoria. Cuando creaba cortos lo hacía para demostrar si era capaz de hacerlos. “Los amigos del cortometrajista, que salen allí, no sirven para decir si este es bueno o no”.
   El padre de Cuerda le regaló una cámara Súper 8 cuando apenas tenía unos 18 años. Compró un libro de consejos para saber utilizarla.”Hitchcock colocaba la cámara en unos sitios muy complejos”. Y también le encandila lo que sabían los popes del Neorrealismo como Rossellini. 
   Se siente afortunado de haberse formado en la Escuela de Argüelles con hombres de la talla de Luis Revenga, Antonio Drove, Manolo Marinero o Emilio Martínez Lázaro.

   También tuvo como maestro al guionista Rafael Azcona. Decía “los directores españoles sois tontos porque vais en taxi y ahí no se aprende nada. Coged el bus”.“Le repugnaba el sentimentalismo. Eso es un ejercicio masturbatorio”, tesis esta última escupida por el albaceteño. “Lloro casi todos los días. Es vejez. Pero no voy a dejar que me arañen el corazoncito”.69 primaveras.
   En el Festival de San Sebastián se quedaba dormido en las películas de las ocho de la mañana porque venía perjudicado de la noche.

   “¿Quién me iba a decir que un disparate como Amanece que no es poco iba a gustar al público? Son personajes imposibles con experiencias personales mías”. Muchos recordarán la escena del profesor que pone un examen hiperbólico sobre las ingles. Hay hordas de fans.


   “No la hemos perdido,nos han hecho abandonar la necesidad de hacer cine”.Se puso una losa al cine español en la manera de legislar y buscar financiación. Aclara “No hacemos cine con el dinero de los contribuyentes”. Ve un panorama desalentador.“Por ir a grabar a Nueva York no hay que pagar, incluso te desgravan”. “Se decide que todos somos unos rojos de mierda. Nos ponen la zancadilla para que no nos podamos levantar.Sólo se hacen cosas a la heroica.”

   El productor se muestra preocupado. “Se perdió la gimnasia del análisis”. Pero sí rescata una charla que mantuvo con Enrique Lavilla. El periodista defiende que hay dos tipos de películas. Las referenciales o secuelas que se refieren a otras anteriores y el cine de verdad.

   Hemingway decía dos cosas de la creación. Que hay que tener un “detector de mierda” que resista aunque te den con un mazo. Y que la buena narración ha de enseñar sólo un diez por cien del total. El iceberg que asoma será una parte mínima de lo hay bajo la línea de flotación.
   “Lo que más me interesa son los personajes y la relación entre ellos.Si veo que debajo del traje hay un robot me salgo del cine”. Insiste en la alergia que le producen los fuegos artificiales o espectáculos circenses. “No me gustan los hombres que vuelan y otros estereotipos”.

    Sus pelis fetiche son Plácido y El Apartamento. Dos desgraciados de los que se burlan. Una vez cogió un diccionario de cine y buscó a directores.Rescató a cien. Empezando por la A de Robert Aldrich. Ahora se fija en el cine pobre, de escasos medios. Cintas japonesas o turcas.

   “No pienso hacer nunca una película sobre un político corrupto. No le hago un monumento a un sinvergüenza así que quiera acumular capital. Me interesa mucho más el pícaro”.